روز اسفندگان(سپندارمذگان) روز گرامیداشت زن، زمین و دلدادگان است. این روز در تقویم رسمی امروز ایران، برابر با ۵ اسفند است. یکی از جشن‌های ایران باستان که در روز ۵ اسفند برگزار می‌شود. 

 چون در تقویم جدید ایرانیان ۶ ماه اول سال ۳۱ روزه هستند، برخی معتقدند باید این روز، در۲۹ بهمن جشن گرفته شود. اما چنان که در منابع ایرانی آمده‌ است، جشن سده پس از ۴۰ روز از شب یلدا یا چله، و پس از ۱۰۰ روز از اول آبان قرار دارد. همچنین جشن سده، پیش از ۲۵ روز از جشن اسپندگان است. از این رو، زمان درست شب یلدا برابر با شامگاه۳۰ آذر، جشن سده در۱۰ بهمن و جشن سپندارمذگان (اسپندگان) در ۵ اسفند است.

سپندارمذگان روزی است که آن را معادل ولنتاین می دانند. اما با تاریخی کهن تر از روز ولنتاین. با استناد به این سند که این جشن ریشه در شاهنشاهی هخامنشیان دارد.

نام دیگری برای جشن سپندارمذگان می‌توان یافت که با آیین بومی و نمادین ویژه‌ای همراه بوده‌است. گفته می‌شود مقارن همین روز مراسمی با نام «مردگیران» وجود داشته که به مراسم جشن سپندارمذگان نسبت داده شده‌است. از این قرار که در این روز دختران آماده ازدواج یا دم‌بخت، این اختیار را پیدا می‌کردند که به میل خود، همسر و شریک زندگی آینده‌شان را انتخاب کنند. از همین روی نام این جشن به «مردگیران» مشهور شده‌است.

برخی پژوهشگران، جشن سپندارمذگان را همان جشن برزیگران می‌دانند. از قرار در روز اسفندگان چند جشن با مناسکی به‌خصوص برگزار می‌شده‌ است و نخستین آنها جشن مردگیران یا مژد گیران بود که اختصاص به زنان داشته‌است. در این روز مردان برای زنان هدیه ای می‌خریدند و از ایشان قدردانی می‌کردند.

ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده‌است که ایرانیان باستان، روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین و دلدادگان، می‌دانستند. بنا به گفتهٔ ابوریحان اسفندارمَذ ایزد موکل بر زمین و ایزدِ حامی و نگاهبان زنان شوهر دوست و پارسا و درستکار بوده و به همین مناسبت این روز، عید زنان، تلقی می‌گشته‌است و مردم به جهت گرامیداشت زنان، به ایشان هدیه می‌دادند و بخشش می‌کردند. این عبارت را گردیزی نیز در زین الاخبار آورده‌است: از این جهت جشن را مردگیران می‌گفتند که زنان به اختیار خویش و با آزادی، شوی و مَرد زندگی خود را برمی‌گزیدند.