زرتشت را بنیانگذار روحانی دین زرتشت می دانند. گفته می‌شود که او یک پیامبر ایرانی بود که یک جنبش مذهبی را پایه‌گذاری کرد که سنت‌های موجود در دین ایران باستان را به چالش می‌کشید و نهضتی را آغاز کرد که در نهایت به یک دین اصلی در ایران باستان تبدیل شد. زبان مادری او اوستایی قدیم بود و در بخش شرقی فلات ایران زندگی می کرد، اما محل تولد دقیق او نامشخص است.

هیچ اتفاق نظر علمی در مورد زمان زندگی او وجود ندارد. برخی از محققان با استفاده از شواهد زبانی و اجتماعی-فرهنگی، تاریخ زندگی او را حوالی هزاره دوم قبل از میلاد پیشنهاد می کنند. دانشمندان دیگر او را به قرن هفتم و ششم قبل از میلاد به عنوان هم عصر کوروش کبیر و داریوش بزرگ می دانند. دین زرتشتی در نهایت به دین رسمی ایران باستان – به ویژه در دوران امپراتوری هخامنشی – و تقسیمات فرعی دوردست آن از حدود قرن ششم قبل از میلاد تا قرن هفتم پس از میلاد تبدیل شد، زمانی که این دین به دنبال تسخیر ایران توسط اعراب و مسلمانان شروع به زوال کرد.

برداشت زرتشتیان هندی قرن نوزدهم از زرتشت برگرفته از چهره ای است که در مجسمه قرن چهارم در طاق بستان در جنوب غربی ایران دیده می شود. اکنون اعتقاد بر این است که نسخه اصلی یا نمادی از میترا یا هواره-خشاتا( دین مهر یا میتراييسم) است.

طبق گفته ها، او سال ها پس از تغییر دین ویشتاسپا زندگی کرد و توانست جامعه ای مؤمنانه ایجاد کند. او سه بار ازدواج کرد. دو همسر اول او سه پسر به نام های ایسات واسترا، اوراتات نارا و هواره چیترا و سه دختر به نام های فرنی، تریتی و پوروچیستا برای او به دنیا آوردند. همسر سوم او، هووی، بدون فرزند بود. 

بعضی می گویند زرتشت در سن 77 سال و 40 روزگی درگذشت. اما منابع پهلوی متأخر مانند شاهنامه، در عوض ادعا می‌کنند که درگیری با مردم تویریاس منجر به مرگ او شد. او در آتشکده به دستور فرمانده دشمن و توسط کاراپان (کشیش دین قدیم) به نام برادرس کشته شد.

در گاتها، زرتشت وضعیت انسان را مبارزه ذهنی بین آشا( آموزه های اهورا مزدا- آفرینش- وجود) و دروج را شرط اختیار می داند.

 زرتشت بر آزادی فرد در انتخاب درست یا نادرست و مسئولیت فردی در قبال اعمال خود تأکید داشت. این انتخاب شخصی برای پذیرش آشا و اجتناب از دروج، تصمیم خود شخص است و نه دستور اهورا مزدا. زرتشت معتقد بود با نیک اندیشی، گفتار نیک و کردار نیک دستور الهی را جشن می گیریم.

عناصری از فلسفه زرتشتی از طریق تأثیرگذاری بر یهودیت و افلاطونیسم وارد غرب شد و به عنوان یکی از رویدادهای کلیدی اولیه در توسعه فلسفه شناخته شده است. در میان فیلسوفان کلاسیک یونان، هراکلیتوس اغلب به عنوان الهام گرفته از تفکر زرتشت شناخته می شود.

دایره المعارف تاریخ طبیعی (پلینی) ادعا می کند که زرتشتیان بعداً یونانیانی را آموزش دادند که با شروع از فیثاغورس، از اصطلاح مشابه، فلسفه یا «عشق به خرد» برای توصیف جستجوی حقیقت نهایی استفاده کردند

 آموزه های زرتشتی و اسلام هم تشابهات متعددی صورت گرفته است. از جمله تشابهات مشهود آمیشا سپنتا و جبرئیل جبرئیل، پنج نوبت نماز در روز، پوشاندن سر در هنگام نماز، و ذکر ثمود و ارم از ارکان در قرآن است. اینها همچنین ممکن است نشان دهنده تأثیر گسترده امپراتوری هخامنشی در توسعه هر کدام از این دین ها باشد.

هندوئیسم به گفته بسیاری از محققان، قدیمی ترین دین جهان است که ریشه و آداب و رسوم آن به بیش از ۴۰۰۰ سال می رسد. دین زرتشت تقریبا همزمان با هندوییسم است و دین مهر یا همان میتراییسم به تاریخی قبل از آن بازمی گردد.

تاریخ آغاز دین یهود حدود ۳۵۰۰ سال قبل را نشان می دهد. ادیان مسیحیت و اسلام بعد از آن آمده اند. هر سه این ادیان به ابراهیم اعتقاد دارند. 

آیا می شود گفت که ابراهیم همان زرتشت بوده است؟

آیا می شود گفت دلیل از بین بردن تاریخ و فرهنگ ایران و ایرانیان این است که دنیا نمی خواهد بداند ریشه و بنیاد تمامی ادیان کجاست؟

آیا می شود گفت دلیل به نابودی کشاندن بلوچستان و افغانستان ظهور زرتشت در آن منطقه بوده است؟