زونا یا **هرپس زوستر** (Herpes Zoster)، یک بیماری ویروسی است که به دلیل فعال شدن مجدد ویروس آبله‌مرغان (ویروس واریسلا-زوستر) در بدن رخ می‌دهد.
به دنبال عفونت آبله مرغان، که معمولاً در دوران کودکی رخ می دهد، ویروس واریسلا زوستر مادام العمر در بدن خفته باقی می ماند و معمولاً باعث ایجاد هیچ گونه مشکل یا علامتی نمی شود. طبیعی بودن سیستم ایمنی بدن ما با گذشت زمان و با افزایش سن ضعیف می شود که ممکن است باعث شود ویروس معمولاً غیرفعال، دوباره فعال شده و باعث زونا شود. این بیماری معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال یا در کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بروز می‌کند و می‌تواند دردناک و ناتوان‌کننده باشد.
زونا ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما خطر، شدت و عوارض آن با افزایش سن افزایش می‌یابد، افرادی که سیستم ایمنی بدنشان به شدت ضعیف شده است، نسبت به دیگر افراد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زونا و عوارض آن هستند. به همین دلیل است که واکسیناسیون هرچه سریع تر برای این بیماران توصیه می شود.
علائم زونا
زونا معمولاً با علائم زیر همراه است:
-بثورات پوستی به صورت تاول‌های خوشه‌ای، غالباً در یک سمت بدن
– درد، سوزش یا خارش در ناحیه‌ی درگیر
– تب، سردرد، خستگی
در برخی موارد، درد عصبی مزمن پس از بهبودی بثورات (که به آن **نورالژی پس از زونا** گفته می‌شود)
به گفته‌ی **مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC)**، شایع‌ترین ناحیه‌های درگیری پوست، صورت و تنه هستند و درد ممکن است قبل از ظهور بثورات شروع شود.
اولین علائم و نشانه‌های زونا می‌تواند احساس سوزن سوزن شدن یا درد در ناحیه‌ای از پوست، سردرد یا احساس ناخوشی به طور کلی باشد.
به طور معمول، بثورات تاول دار ممکن است چند روز بعد، فقط در یک طرف بدن ظاهر شوند.
بثورات زونا اغلب در قفسه سینه یا شکم ظاهر می شود. اما می تواند در هر نقطه از بدن از جمله صورت هم پدید آید.
ممکن است تا ۴ هفته طول بکشد تا بثورات بهبود یابد. معمولاً علائم در عرض چند هفته بهبود می یابند، با این حال برخی از بیماران از درد طولانی مدت یا سایر عوارض رنج می برند
چه کسی در معرض خطر است؟
ویروس واریسلا-زوستر پس از ایجاد آبله‌مرغان در دوران کودکی، در بدن خفته باقی می‌ماند. با افزایش سن یا تضعیف سیستم ایمنی، ویروس می‌تواند دوباره فعال شود و زونا ایجاد کند. عوامل خطر عبارتند از:
خطر ابتلا به زونا با افزایش سن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند افزایش می یابد
از هر ۱۰ بزرگسال در بریتانیا ۹ نفر به ویروسی آلوده هستند که باعث زونا می شود.
افزایش سن (بیش از ۵۰ سال)
– بیماری‌های تضعیف‌کننده‌ی سیستم ایمنی (مانند سرطان یا ایدز)
– درمان‌های دارویی سرکوب‌کننده‌ی ایمنی (مثل شیمی‌درمانی)
پیشگیری و درمان
**واکسیناسیون** مؤثرترین راه برای پیشگیری از زوناست. واکسن‌های شناخته‌شده مثل **Shingrix** توانسته‌اند میزان بروز بیماری و شدت آن را به طور قابل توجهی کاهش دهند.
درمان‌های دارویی برای زونا شامل داروهای ضدویروسی (مانند آسیکلوویر یا فامسیکلوویر)، داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها هستند. درمان زودهنگام، به ویژه در ۷۲ ساعت اول پس از شروع علائم، می‌تواند شدت بیماری را کاهش دهد.
نتیجه‌گیری
زونا بیماری‌ای است که اهمیت آگاهی از آن در جوامع سالمند یا آسیب‌پذیر روزبه‌روز بیشتر می‌شود. پیشگیری از طریق واکسیناسیون و مراجعه‌ی سریع به پزشک در صورت بروز علائم، می‌تواند عوارض این بیماری دردناک را به حداقل برساند.
منابع:
– CDC (Centers for Disease Control and Prevention). (2023). *Shingles (Herpes Zoster)*. [https://www.cdc.gov/shingles/index.html](https://www.cdc.gov/shingles/index.html)
– **دکتر میترا نوربخش**، “بیماری زونا: علائم، درمان و پیشگیری”، سایت دکتر سلام، ۱۴۰۲.
[https://www.hidoctor.ir/](https://www.hidoctor.ir/)
جانسون آر و همکاران. واکسن های Adv 2015; جلد 3 (4) 109-120
. DIH Green Book Ch.34. واریسلا 2019.
. DH Green Book Ch 284.
تو چی فکر می کنی؟