جشن شب یلدا، جشنی است که از ۷۰۰۰ سال پیش تا کنون در میان ایرانیان برگزار می شود. یعنی زمانی که نیاکان ما دریافتند نخستین شب زمستان بلندترین شب سال است و با طی شدن بلندترین شب سال، طول روزها بلندتر می شود( انقلاب زمستانی).

اما این مراسم به‌صورت رسمی از سال ۵۰۲ پیش از میلاد، در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافت.

این مراسم از معدود جشن هایی است که حتی پس از حمله اسکندر، تازیان، و مغول ها پابرجا مانده است و در تک تک خانه های ایرانیان راستین با گردآمدن خانواده ها به دور هم برگزار می شود.

در زمان تاختن تازیان به ایران تقویم ایرانیان که بر پایه خورشید بود، به تقویم بر پایه ماه تغییر یافت. اما پس از چندی خیام، دانشمند، فیلسوف و شاعر گرانمایه ایرانی این تقویم خورشیدی را دوباره بنیان نهاد تا باز جشن های ما زنده شوند. 

از آنجایی که در ایران باستان آتش، نماد روشنی و خورشید بود و همچنین به عنوان نماد رفع تاریکی و نحسی اهریمن شناخته می شد، از این رو آتش افروختن یکی از ویژگی های این شب بوده و است.

در شب یلدا، خانواده ها معمولاً شامی همچون سبزی‌پلو با ماهی و گاهی آش رشته را مهیا کرده و به همراه میوه‌ هایی مثل هندوانه و انار میل می‌کنند. آجیل و تنقلات از اساسی ترین خوردنی های این شب محسوب می شود. در این جشن، شاهنامه‌خوانی، قصه‌گویی بزرگان خانواده برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ رایج است.

محققان معتقدند که مسیحیت غربی چارچوب اصلی خود را که به این دین پایداری و شکل بخشیده به مذاهب پیش از مسیحیت روم باستان از جمله میتراییسم مدیون است.

تقویم کلیساها، بسیاری از بقایای مراسم و جشن‌های پیش از مسیحیت (به‌خصوص کریسمس) را ثبت کرده است. گفته می شود کریسمس به عنوان آمیزه‌ای از جشن‌های ساتورنالیا و زایش میترا در روم باستان در قرن چهارم میلادی با رسمی شدن آیین مسیحیت و به فرمان کنستانتین به عنوان زادروز رسمی مسیح در نظر گرفته شده است.